بین صدقه واجب (مثل زکات و کفاره) و صدقات مستحبی چند فرق وجود دارد:

1- صدقه واجب را باید به مسلمان پرداخت (به استثنای یک‌مورد و آن، کافرانی که اگر به آنان زکات داده شود به اسلام متمایل می‌شوند یا مسلمان‌ها را در نبرد با کفار یاری می‌دهند) ولی صدقه مستحبی را می‌شود به کافر داد.

2- صدقه واجب را باید به شیعه پرداخت نمود، ولی صدقه مستحبی را به غیر شیعه هم می‌شود پرداخت کرد.

3- در صدقه واجب مثل زکات، پرداخت علنی و آشکار آن بهتر است، مخصوصاً اگر پرداخت‌کننده از افراد صاحب‌نفوذ در جامعه باشد، اما در صدقه مستحبی، مخفیانه پرداخت‌کردن آن بهتر است.

4- در صدقه واجب چه میت وصیت کند یا نه، باید از اصل مال پرداخت شود و رضایت ورثه شرط نیست؛ اما در صدقه مستحبی تا وصیت نکند، لازم نیست از طرف میت پرداخت شود و اگر هم وصیت کند، به‌مقدار ثلث مالش نافذ است و بیشتر از آن منوط به اجازه ورثه می‌باشد.

5- صدقه واجب را غیر سید نباید به سید بپردازد، ولی در صدقه مستحبی این شرط وجود ندارد؛ مگر این‌که همراه با ذلت باشد که به فتوای برخی از فقها، محل اشکال است.

6- در صدقه واجب، گیرنده باید فقیر باشد، ولی در صدقه مستحبی لازم نیست گیرنده فقیر باشد.

سؤال: موارد مصرف زکات چیست؟

جواب: فقیر، کسی که از طرف مجتهد مأمور است که زکات را جمع نماید، کافرهایی که اگر زکات به آنان داده شود، به دین اسلام مایل می‌شوند یا در جنگ به مسلمانان کمک می‌کنند، بدهکاری که نمی‌تواند قرض خود را بدهد، کاری‌که منفعت عمومی یا دینی دارد، مسافری که در سفر مانده باشد.

تهیه و تنظیم: حجة‌الاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی